Godność osobowościowa

Godność (ang. dignity) osobowościowa to jeden z walorów posiadany przez człowieka, uzyskany przez niego w wyniku osiągnięć w działaniu czy pracy. Obejmuje ona cześć, dobre imię, pozytywną opinię i kształtuje poczucie własnej wartości. (Bożena Gulla i wsp. 2019, s. 134). 

Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu do wyroku z 7 marca 2007 r.7 dostrzegł możliwość i celowość odróżnienia „dwóch aspektów godności człowieka – godności jako wartości przyrodzonej i niezbywalnej oraz godności rozumianej jako »prawo osobistości«, „obejmujące wartości życia psychicznego każdego człowieka oraz te wszystkie wartości, które określają podmiotową pozycję jednostki w społeczeństwie i które składają się, według powszechnej opinii, na szacunek należny każdej osobie”. 

Godność w tym pierwszym znaczeniu człowiek zachowuje w każdych warunkach, natomiast godność rozumiana jako „prawo osobistości” może być w praktyce przedmiotem naruszenia – „może być «dotknięta» przez zachowania innych osób oraz regulacje prawne”. 

W literaturze to pierwsze znaczenie określa się mianem godności osobowej, którą człowiek posiada z samego faktu człowieczeństwa, nie zostaje ona więc nadana i nie może być utracona. Pojęcie to nie jest jednak uniwersalne, a raczej jest kategorią aksjologiczno-ontyczną.

Fot. Marcus Aurelius

W tym ujęciu człowiek jako osoba i istota ludzka zachowuje swoją godność niezależnie od kontekstu sytuacyjnego, własnych zachowań – godnych lub niegodnych – i bez względu na mogące się zmieniać w biegu życia poczucie własnej godności (godność osobowa). 

Natomiast godność osobowościowa związana z subiektywnym stanem psychicznym oraz z kulturowym wartościowaniem postępowania jest względna, może być naruszona i podlega stopniowaniu.

Trzy zasadnicze wymiary godności spotykane w literaturze to: (1) szacunek wobec samego siebie oparty na posiadanej i uznawanej hierarchii wartości oraz zgodnym z nią postępowaniu; (2) zaufanie do siebie i swoich możliwości uzdalniające do podejmowania trudnych i odpowiedzialnych zadań życiowych; (3) pełną akceptację siebie zakładającą świadomość swoich mocnych i słabych stron [3]. (Brudek i wsp. 2017, s. 82).

W rezultacie mówi się o czynnikach chroniących (budzących, wspierających, podtrzymujących i podnoszących) poczucie własnej godności, jak również czynnikach ryzyka, stwarzających realne zagrożenie dla poczucia godności osoby.

Jeśli cenimy godność, musimy znać metody, które afirmują godność

Implikacje dla coachingu są wielorakie. Literatura zwraca uwagę na sposób postrzegania i doświadczania własnej godności. Warto zidentyfikować kluczowe czynniki osobowościowe (system wartości) i społeczno-ekonomiczne, które służą za wymiar poczucia własnej godności, zarówno w kontekście zagrożeń jak i wzmocnienia. 

Bibliografia

1. Brudek, Paweł; Steuden, Stanisława; Psycho (2017): Predyktory poczucia własnej godności. Badania osób w okresie późnej dorosłości. w: Psychoterapia (4), s. 81–92.
2. Gulla, Bożena; Izydorczyk, Bernadetta; Kubiak, Rafał (2019): Godność i intymność pacjenta. Aspekty psychologiczne i prawne: Uniwersytet Jagielloński, Biblioteka Jagiellońska.

Tematyka: coaching holistyczny, godność, leksykon, pełna akceptacja siebie, system wartości, szacunek wobec samego siebie, zaufanie do siebie