Coach etymologicznie

Jeszcze nie karoca, już nie furmanka, węgierski kocsi (z węg. kocsi /ˈko.tʃi/, powóz, od  nazwy miejscowości Kocs) zadomowił się w językach europejskich tj. angielski coach, niemiecki Kutsche, kataloński cotche, hiszpański coche, włoski cocchio, flamandzki goetse, polski kocz, czeski kočár, słowacki koč, kočiar, ukraiński koč, serbski кочије, słoweński kočíja, szwedzki kusk. Mieszkam blisko Czech, więc dětský kočárek czyli wózek dziecięcy jest mi dobrze znany.

Nazwa miejscowości Kocs pochodzi od węgierskiego słowa... baran. Ale nie idźmy już dalej w tę uliczkę, tylko przyjrzyjmy się samemu pojazdowi. Był to pierwotnie wykonany przez miejscowych bognarów (czyli kołodziejów, nie mylić z węg. Bodnár czyli bednarzem) czterokołowy odkryty powóz lub bryczka (co widać w herbie Kocs) – pierwszy pojazd resorowany (o pudle zawieszonym na pasach skórzanych). Nazywano go Koczi szeter, „wagon Kocs” i był popularny w całej Europie, dając asumpt do tworzenia bardziej wykwintnych pojazdów konnych (choć jak widać na ilustracji – niekoniecznie konnych). Dziś to po węg. po prostu... samochód.

Fot. Muzeum Västmanlands läns

W XIX w. rzeczownik nabiera metaforycznego określenia skierowanego do prywatnego nauczyciela, który „dowozi” ucznia do egzaminu. Używany także w sporcie na określenie „osoby zatrudnionej do szkolenia sportowców przed zawodami” (od 1861 r.). Czasownik coaching, pojawia się w znaczeniu „uczyć, udzielać prywatnych instrukcji, przygotowywać (kogoś) do egzaminu lub konkursu", pochodzi z 1849 r.

Bibliografia

1. Harper, Douglas (2020): coach (n.), dostępne na stronie internetowej: https://www.etymonline.com/word/coach w dniu 26.12.2022.

Tematyka: coach, coaching, korzenie coachingu, leksykon