Rezylientki i Rezylienci – sieciujcie się

Klub, zespół, rodzina przechodzi kryzys? Może Ty przechodzisz kryzys, może Twoja organizacja. Jak się uzbroić? Artykuł zawiera syntetyczne ujęcie terminu rezyliencji i jego zastosowanie.

Rezyliencja (z łac. resilire – odbić z powrotem, sprężyście odbić się, prężność), to zagregowana kompetencja skupiająca w sobie między innymi takie umiejętności i cechy, jak: uważność; siła charakteru; wiara w siebie; spokój; panowanie nad stresem i emocjami; wewnętrzna siła umożliwiająca walkę z przeciwnościami; odporność na działanie czynników szkodliwych (Bugaj i Witek 2022, s. 9). Odporność psychiczna (rezyliencja) rozwija się przy wsparciu społecznym.

Termin ten został spopularyzowany w latach 70. i 80. XX wieku przez psycholog Emmy E. Werner. Obecnie akcentowany w zarzadzaniu kryzysowym. W nauce o zarządzaniu rezyliencja oznacza cechę systemu i miarę doskonałości organizacji, która jest właśnie wynikiem skutecznego zarządzania w kryzysie. (Bugaj i Witek 2022, s. 11). Rezylientki i Rezylienci w ujęciu psychologicznym wykorzystują mentalne procesy i zachowanie do promowania osobistych zasobów, chroniąc siebie przed potencjalnymi negatywnymi skutkami stresorów. Prościej to zachowanie spokoju w kryzysie i jego konsekwencji w postaci sytuacji kryzysowej i ewakuacja bez długoterminowych negatywnych konsekwencji.

Rezyliencja jako proces

Odporność psychiczna jako proces można zaobserwować na podstawie tego, jak reaguje się na stresor. Ludzie, reagujący agresją czy wycofaniem się postrzegają się często jako ofiary okoliczności lub mogą obwiniać innych za swoje niepowodzenia. Nie radzą sobie skutecznie w relacjach, stają się reaktywne, mają skłonność do negatywnych emocji. To często utrudnia skupienie się na rozwiązywaniu problemów lub przetrwania ich.

Rysunek 1 Rezyliencja jako proces

Rezyliencja jako cecha

A raczej jako zespół cech. Według Hansonów mogą decydować w obszarze rozpoznania kryzysu takie komponenty rezyliencji jak: miara współczucia (solidarność z drugim), uważności (bycie w kontakcie z samym sobą i otaczającym światem) i uczenia się. W kontekście zasobów można mówić o sile charakteru, wdzięczności i wiary w siebie. Odnoszenie się obejmuję odwagę, aspirację (dążenie do osiągnięcia wyznaczonego celu) i szczodrość. Natomiast w kontekście regulowania liczą się spokój motywacji i bliskość (Hanson i Hanson 2022, s. 7).

Rys. 2 Rezyliencja jako cecha. Źródło: Bugaj, Justyna; Witek, Andrzej (2022): Rezyliencja jako element modelu kompetencji menedżera do zarządzania kryzysem. w: Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów (184), s. 9–19. DOI: 10.33119/SIP.2022.184.1.

Jak się uzbroić w rezyliencję?

Badania pokazują, że istnieje kilka czynników, które rozwijają i podtrzymują  rezyliencję: 

1. Umiejętność tworzenia realistycznych planów i podejmowania kroków niezbędnych do ich realizacji,
2. Wiara we własne siły i możliwości,
3. Silne poczucie własnej wartości,
4. Komunikatywność i umiejętność rozwiązywania problemów,
5. Umiejętność radzenia sobie z silnymi impulsami i uczuciami.

Jednak podstawowym czynnikiem rozwoju odporności jest wsparcie społeczne. Czyli wykorzystania silnych więzi z innymi osobami. Odporność jest silnie skorelowana ze wsparciem i spójnością grupy. Wysoka spójność wokół wspólnych wartości wzmacniają adaptacyjne reakcje na stres. Powojenni weterani, którzy mieli większe wsparcie społeczne, byli mniej narażeni na rozwój zespołu stresu pourazowego. Wsparcie społeczne wymaga nie tylko utrzymywania relacji z innymi, ale także obecności w relacjach solidarności i zaufania, intymne, zażyłej komunikacji i wzajemnych zobowiązań zarówno w zespole jak i specyficznym zespole jakim jest... rodzina.

Bibliografia

1. Bugaj, Justyna; Witek, Andrzej (2022): Rezyliencja jako element modelu kompetencji menedżera do zarządzania kryzysem. w: Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów (184), s. 9–19. DOI: 10.33119/SIP.2022.184.1.
2. Hanson, Rick.; Hanson, Forrest. (2022): Rezyliencja. Jak ukształtować fundament spokoju, siły i szczęścia. Wydanie pierwsze w języku polskim 2018 rok. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
3. https://www.instagram.com/rezylientka_aleksandra_ignacio/ [2023-05-08]